Tết cơm mới hay còn gọi là lễ mừng cơm gạo mới của người Mường, xã Hương Cần, huyện Thanh Sơn được tổ chức hằng năm vào ngày 10/10 Âm lịch.
Tết cơm mới có ý nghĩa kết thúc thu hoạch vụ mùa, tạ ơn trời đất tổ tiên, tạ ơn người khai phá, lập làng, xin phép ăn cơm gạo mới.
Xuất phát từ quan niệm vạn vật đều có linh hồn và sự trân trọng giá trị của cây lúa trong đời sống sản xuất và sinh hoạt, người Mường coi cây lúa là hình ảnh linh thiêng trong tâm thức tín ngưỡng tộc người.
Theo quan niệm của người mường, trước lễ vài ngày, các thanh niên chưa lập gia đình tập trung gặt lúa tại ruộng hương hỏa của nhà Mường, ông Lang (Mường) làm mâm cúng tạ ơn trời đất (lễ cúng được tổ chức tại Đình Khoang – Di tích lịch sử Đình thờ Đức thánh Tản Viên – Sơn Tinh, nhân vật lịch sử thời Hùng Vương dựng nước và thân mẫu của ông là bà Đinh Thị Đen). Sau lễ cúng, các hộ mới được gặt lúa tại ruộng nhà mình, xay giã, nấu cơm mới, làm lễ cúng tổ tiên với ý nghĩa mời và cầu mong tổ tiên, thần thánh phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Tết cơm mới của người Mường tại Hương Cần được tổ chức trọng thể với đầy đủ các nghi lễ và các hình thức diễn xướng, trò chơi dân gian trong ngày hội như diễn tấu cồng chiêng, đâm đuống, múa sênh tiền, trống đất, hát Ví, đẩy gậy, kéo co, bắn nỏ…
Tết cơm mới của người Mường không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện những giá trị văn hóa độc đáo của đồng bào Mường ở xã Hương Cần, huyện Thanh Sơn mà thông qua đó còn tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc. Đây cũng là dịp để tôn vinh văn hóa truyền thống, tiếp tục đẩy mạnh khai thác tiềm năng của văn hóa cội nguồn, phục vụ phát triển du lịch trên địa bàn…
Phương Hà – Phương Thanh