Khi nang thận lớn hơn 3 cm có khả năng phát sinh biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn hay hóa ác tính.
“Các nang thận kích thước từ 3cm trở xuống lành tính không triệu chứng, không cần điều trị, chỉ theo dõi định kỳ mỗi 3-6 tháng. Khi nang lớn hơn 3cm có khả năng phát sinh biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn hay hóa ác tính”, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết.
U lành phát triển khổng lồ, hóa ung thư
Bệnh nhân nữ 71 tuổi (Bình Dương) phát hiện nang thận từ rất lâu, được chẩn đoán u lành tính nên nhiều năm không tái khám. Gần đây, bà đau âm ỉ hông lưng bên phải hơn 1 tháng, điều trị đau xương khớp không khỏi, đi khám phát hiện khối nang thận phức tạp, khoảng 5cm, nhiều khả năng biến chứng ung thư. Kết quả nội soi cắt bỏ toàn bộ nang thận có chồi bướu, đi xét nghiệm ung thư thận.
ThS.BS Nguyễn Tân Cương, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, hiện y học chưa rõ nguyên nhân nang thận chuyển thành ung thư. Tuy nhiên, riêng bác sĩ Cương đã phẫu thuật cho khoảng 4-5 trường hợp.
TS.BS Nghiêm Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nang thận có hai loại: di truyền và mắc phải. Nang thận di truyền, thường gọi là thận đa nang, biểu hiện đặc trưng xuất hiện nang thận ở cả 2 bên với kích thước khác nhau như chùm nho.
Nang thận mắc phải thường xuất hiện đơn độc (nang đơn thận) hoặc có nhiều nang (từ 2 nang trở lên), chưa rõ nguyên nhân, nhưng thường gặp ở người trên 60 tuổi, người bệnh suy thận có chạy thận nhân tạo.
Nang đơn thận là bệnh lý thường gặp trên lâm sàng. Đây là bệnh lý lành tính phổ biến, đứng thứ hai trong nhóm bệnh thận có nang. Tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới gấp đôi nữ giới và tăng dần theo tuổi. Bệnh thường khởi phát sau 40 tuổi.
Nang đơn thận tuy là bệnh lành tính, nhưng bệnh có thể gây ra nhiều phiền toái như đái máu, đau thắt lưng…
Nhiều trường hợp không có triệu chứng gì đặc biệt mà người bệnh chỉ tình cờ phát hiện qua siêu âm kiểm tra sức khoẻ.
Tuy vậy, nang khi đủ lớn có thể gây triệu chứng như: Đau thắt lưng hoặc tức nặng vùng thắt lưng bên thận có nang, sốt khi nang nhiễm trùng, tiểu ra máu, chảy máu nang…
Bệnh có thể liên quan với tăng huyết áp do nang to chèn ép ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa huyết áp tại thận. Tất cả bệnh nhân có triệu chứng cần tầm soát kỹ bệnh lý ác tính tại nang.
Nhiều trường hợp thận đa nang chỉ được phát hiện khi nang lớn và đã có biến chứng. Các biến chứng thường gặp là: Nhiễm trùng, tăng huyết áp, nang xuất huyết, nếu ở giai đoạn muộn có thể gây suy thận.
Đặc biệt, gần 50% số ca ung thư thận xảy ra ở bệnh nhân bị bệnh thận đa nang. Chủ yếu là ung thư tế bào thận, một số ít ung thư nhú thận….
Theo ThS.BS Nguyễn Tân Cương, các nang thận kích thước từ 3cm trở xuống lành tính không triệu chứng, chỉ phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe, không cần điều trị, chỉ theo dõi định kỳ mỗi 3-6 tháng. Khi nang lớn hơn 3cm có khả năng phát sinh biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn hay hóa ác tính.
Khi đó, người bệnh biểu hiện các triệu chứng như đau lưng lâu ngày không khỏi, sốt và ớn lạnh, tăng huyết áp bất thường, tiểu máu, nước tiểu đục… Những nang thận lớn lành tính chỉ cần chọc hút dịch hoặc cắt phần chỏm nang thận. Với nang thận có nguy cơ ung thư cần phải phẫu thuật cắt lấy trọn nang.
50% ung thư thận phát hiện tình cờ
ThS.BS Trần Anh Tuấn, Bệnh viện K cho biết, ung thư biểu mô tế bào thận chiếm ưu thế với hơn 90% các khối u tại thận và tỷ lệ tử vong cao nhất 40% với các ung thư khác của hệ tiết niệu.
Tuy tỷ lệ mắc chỉ chiếm 2,6% các khối u ác tính ở người lớn nhưng lại đứng thứ 6 về tỷ lệ tử vong do ung thư tại Mỹ.
Mặc dù có nhiều yếu tố nguy cơ được nghi ngờ đối với ung thư thận không có yếu tố di truyền, song nguyên nhân thực sự của ung thư thận vẫn còn là điều bí ẩn.
Ngoài tác nhân môi trường và yếu tố nghề nghiệp thì thuốc lá, béo phì, tăng huyết áp và đặc biệt bệnh thận giai đoạn cuối làm tăng nguy cơ ung thư thận (trên 90% bệnh nhân chạy thận sẽ tiến triển thành bệnh lý nang thận mắc phải sau 5 – 10 năm với 1 – 2% số bệnh nhân này tiến triển thành ung thư thận).
Điều đáng nói, hơn một nửa bệnh nhân ung thư thận tiến triển không có triệu chứng. Trên 20% bệnh nhân ung thư thận phải chịu đựng hội chứng cận u, bao gồm tăng canxi máu, tăng huyết áp, thiếu máu, suy chức năng gan…
Ung thư thận là loại ung thư dễ tái phát và di căn nguy hiểm tới tính mạng. Có những bệnh nhân bị ung thư một bên đã được cắt bán phần hoặc toàn bộ, sau điều trị lại tái phát phần còn lại hoặc di căn sang thận kia.
Đặc biệt, các tế bào từ khối u ác tính có thể xâm nhập, gây tổn hại các mô lân cận và các cơ quan.
Ngoài ra, các tế bào ung thư có thể phá vỡ từ một khối u ác tính, đi vào máu hoặc hệ bạch huyết dọc động mạch chủ bụng, tạo nên các khối u mới ở phổi, não, gan, xương…
Vì vậy, bác sĩ khuyến cáo người dân nên kiểm tra sức khỏe định kỳ. Siêu âm ổ bụng là kỹ thuật đơn giản, ít tốn kém có thể phát hiện u thận giai đoạn sớm, từ đó giúp việc điều trị hiệu quả, chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Phòng ngừa u nang thận
Hạn chế tiếp xúc với môi trường lạnh, vì đây là yếu tố nguy cơ khiến bệnh tiến triển nặng hơn.
Hạn chế vận động quá sức hoặc tránh các chấn thương vùng hông lưng bởi dễ gây nhiễm trùng và vỡ u nang thận.
Thực hiện các biện pháp để bảo vệ chức năng thận.
Kiểm soát huyết áp ổn định.
Tránh các yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng tiết niệu cũng như các loại nhiễm trùng khác.
Duy trì thói quen uống ít nhất 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để đào thải độc tố ra khỏi thận.