Lá khế là vị thuốc Đông y được sử dụng phổ biến trong việc chữa trị các bệnh về da như mề đay, mụn nhọt và có tính giải độc, thanh nhiệt.
Tôi bị mề đay và được khuyên dùng lá khế để chữa. Xin chuyên gia tư vấn công dụng và cách dùng như thế nào? (Hoài Thương – Hồng Hà, Hà Nội).
Lương y Đỗ Minh Tuấn – Hội Đông y Hà Nội tư vấn:
Theo Đông y, mề đay và mẩn ngứa không chỉ là vấn đề bề mặt da mà thường xuất phát từ sự mất cân bằng nội tại, như tà khí (phong hàn, phong nhiệt) xâm nhập, huyết nhiệt ứ trệ hoặc can khí uất kết do stress. Để điều trị hiệu quả, cần can thiệp từ bên trong thay vì chỉ xử lý triệu chứng ngoài da.
Lá khế, một vị thuốc quen thuộc, có vị chua chát, tính bình, quy kinh phế và can, giúp cải thiện khí huyết, làm dịu da, thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu. Trong y học cổ truyền, lá khế còn được dùng điều trị mụn nhọt, lở loét, mề đay, dị ứng, cảm nắng, ho.
Dưới đây là 4 công dụng chính của lá khế và cách dùng cụ thể dựa trên nguyên lý Đông y.
1. Tán phong (loại trừ phong tà xâm nhập)
Lá khế giúp đẩy tà khí (như phong hàn hoặc phong nhiệt) ra ngoài, giảm ngứa do thời tiết thay đổi hoặc dị ứng bên ngoài. Lá khế thông qua biểu bì, làm lưu thông khí huyết và ngăn tà khí kết hợp với huyết nhiệt.
Bạn rửa sạch một nắm lá khế tươi, sao nóng nhẹ trên chảo đến khi lá héo và thơm. Bọc lá vào khăn sạch, chườm nhẹ nhàng lên vùng da ngứa. Thực hiện 2-3 lần/ngày, đặc biệt vào buổi tối hoặc khi trời lạnh. Phù hợp cho ngứa cục bộ, tăng về đêm.
2. Thanh nhiệt (làm mát và thanh lọc nhiệt độc)
Lá khế giúp hạ nhiệt bên trong, cải thiện huyết nhiệt – nguyên nhân gây mẩn đỏ lan rộng và tái phát, hỗ trợ tiêu viêm, làm dịu da từ gốc rễ.
Cách dùng: Uống nước sắc lá khế, lấy 100-200g lá khế tươi, rửa sạch, vò nát rồi đun sôi với 1-2 lít nước trong 10-15 phút và uống khi nguội thay nước lọc suốt ngày, dùng liên tục 3-5 ngày.
Hiệu quả cho người có cơ địa nóng trong, ngứa toàn thân hoặc kèm sốt nhẹ. Tránh dùng nếu đang bị lạnh bụng.
3. Giải độc (tiêu trừ độc tố ứ đọng)
Lá khế giúp loại bỏ độc tố tích tụ từ thực phẩm hoặc môi trường, cải thiện chức năng tỳ vị và ngăn huyết ứ, giảm viêm da, ngừa nhiễm trùng thứ phát.
Bạn chuẩn bị 200-300g lá khế tươi, rửa sạch, đun sôi với 2-3 lít nước và thêm nửa thìa muối biển đun thêm 15 phút. Pha loãng nước để tắm toàn thân hoặc ngâm vùng da bị ảnh hưởng, dùng bã lá chà nhẹ nhàng. Bạn nên tắm 1 lần/ngày, tốt nhất vào buổi tối. Lý tưởng cho trẻ em, da nhạy cảm hoặc ngứa do dị ứng thực phẩm.
4. Chỉ dương (dừng ngứa và làm dịu da)
Lá khế có tính sát khuẩn, ức chế dị ứng, giúp giảm ngứa nhanh chóng và ngăn ngừa lở loét. Công dụng này kết hợp với các yếu tố trên để “chỉ ngứa” từ biểu đến lý, đặc biệt khi can khí uất kết do căng thẳng.
Bạn lấy lá khế giã nát trộn với chút mật ong hoặc nước sạch để tạo hỗn hợp sền sệt và đắp trực tiếp lên vùng da ngứa, để 15-20 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm. Áp dụng 1-2 lần/ngày cho đến khi giảm triệu chứng. Phù hợp cho mẩn ngứa cục bộ, kèm rát da hoặc do stress; tránh đắp lên vết thương hở.
Lưu ý, các cách này an toàn cho trường hợp nhẹ, cần dùng lá sạch, không phun thuốc trừ sâu, kết hợp chế độ ăn thanh đạm, nghỉ ngơi hợp lý. Dù lá khế lành tính nhưng không thể thay thế thuốc Tây y. Nếu mề đay mạn tính, sưng phù nặng hoặc kèm triệu chứng khác (như khó thở), cần khám bác sĩ Đông y để điều trị toàn diện. Kết hợp với lối sống lành mạnh như tránh đồ cay nóng, giảm stress sẽ tăng hiệu quả.