Ai được phép tư vấn chứng khoán?
Thị trường chứng khoán thời gian gần đây chứng kiến sự nở rộ của các “room VIP”, nhóm tư vấn đầu tư hoạt động trên mạng xã hội, được nhiều người gọi đó là những “quân sư quạt mo”. Không ít cá nhân tự xưng là chuyên gia, thu phí nhà đầu tư nhưng tư vấn thiếu cơ sở, kinh nghiệm hạn chế, thậm chí đưa ra các khuyến nghị mang tính cảm tính, gây rủi ro và thiệt hại đáng kể.
Thực trạng này đặt ra yêu cầu cần sớm có khung pháp lý và chế tài đủ mạnh để quản lý, xử lý nghiêm các hoạt động tư vấn chứng khoán phi chính thức, qua đó bảo vệ nhà đầu tư và bảo đảm sự minh bạch của thị trường.
Nhà đầu tư cần tỉnh táo trước các “room VIP” cam kết lợi nhuận. Ảnh minh họa
Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện với Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật, làm rõ các căn cứ pháp lý, phân tích ranh giới đúng – sai và nhận diện những hệ lụy pháp luật có thể phát sinh từ vụ việc.
– Theo quy định hiện hành, cá nhân muốn cung cấp dịch vụ tư vấn chứng khoán có cần giấy phép hay chứng chỉ hành nghề không? Nếu có, điều kiện cụ thể là gì, thưa ông?
Luật sư Diệp Năng Bình: Khoản 47 Điều 4 Luật Chứng khoán quy định: “Người hành nghề chứng khoán là người được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán và làm việc tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán nước ngoài tại Việt Nam và chi nhánh công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam…”. Từ đó chúng ta có thể thấy được là nếu cá nhân muốn cung cấp dịch vụ tư vấn chứng khoán thì cần phải có chứng chỉ hành nghề chứng khoán và làm việc tại công ty chứng khoán.
Để có chứng chỉ hành nghề chứng khoán người đó cần có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; không thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đang bị cấm hành nghề chứng khoán theo quy định của pháp luật. Có trình độ từ đại học trở lên, có trình độ chuyên môn về chứng khoán. Đồng thời đạt yêu cầu trong kỳ thi sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán phù hợp với loại chứng chỉ hành nghề chứng khoán đề nghị cấp.
– Việc lập “room Vip” thu phí từ nhà đầu tư mà không có tư cách pháp lý rõ ràng có vi phạm pháp luật không, thưa ông?
Luật sư Diệp Năng Bình: Tôi cho rằng, việc lập “room Vip” thu phí từ nhà đầu tư mà không có tư cách pháp lý, rõ ràng có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cụ thể, căn cứ theo điểm a Khoản 2 Điều 32 Nghị định 156/2020 sửa đổi, bổ sung Điểm b Khoản 12 Điều 1 Nghị định 306/2025/NĐ-CP về việc nếu công ty bố trí người chưa có chứng chỉ hành nghề chứng khoán hoặc người đang trong thời gian bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán thực hiện nghiệp vụ, vị trí mà theo quy định pháp luật phải có chứng chỉ hành nghề chứng khoán thì công ty đó có thể phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng.
Trường hợp nếu cá nhân người chưa có chứng chỉ hành nghề và cũng không thuộc công ty chứng khoán nào mà chiếm đoạt tiền nhà đầu tư thông qua room Vip, hứa hẹn lợi nhuận, có thể bị truy cứu, bị xử lý hình sự.
Có thể khởi kiện, yêu cầu bồi thường
– Trong trường hợp nhà đầu tư bị thiệt hai do nghe theo lời khuyên từ những “chuyên gia tự xưng”, họ có thể khởi kiện hay yêu cầu bồi thường được không? Cần có bằng chứng gì?
Luật sư Diệp Năng Bình: Về việc này, nếu nhà đầu tư bị thiệt hại do nghe theo lời khuyên từ những “chuyên gia tự xưng” và thấy rằng họ có những hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho mình và chứng minh được rằng thiệt hại của nhà đầu tư xuất phát trực tiếp từ hành vi trái phép của người tư vấn thì hoàn toàn có thể yêu cầu khởi kiện đòi lại tài sản của mình, thậm chí bồi thương.
Bằng chứng về việc “chuyên gia tự xưng” đã tư vấn/thu phí, lịch sử chuyển khoản hoặc hóa đơn thanh toán phí room Vip, tin nhắn, email, nội dung chat trong nhóm, ghi âm, video buổi tư vấn hoặc cuộc gọi, nội dung quảng cáo, cam kết lợi nhuận, lời mời gọi; bằng chứng về lời khuyên cụ thể đã gây thiệt hại; bằng chứng về thiệt hại thực tế: sao kê tài khoản chứng khoán, báo cáo lỗ/lãi, chứng minh việc mua – bán là thực hiện theo hướng dẫn của họ; bằng chứng chứng minh họ không có tư cách pháp lý: không có chứng chỉ hành nghề, không thuộc công ty chứng khoán hoặc tổ chức được phép tư vấn, thông tin họ dùng danh nghĩa giả hoặc tự xưng.
– Theo luật sư, cần bổ sung những chế tài cụ thể, nghiêm khắc hơn để xử lý triệt để tình trạng này không? Luật sư có lời khuyên nào dành cho nhà đầu tư?
Luật sư Diệp Năng Bình: Tôi cho rằng, việc cần bổ sung những chế tài cụ thể, nghiêm khắc hơn để xử lý triệt để tình trạng này là cần thiết để tăng mức răn đe với những đối tượng có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Về phía nhà đầu tư, lời khuyên chân thành của tôi là tuyệt đối không tham gia các room Vip, room phím hàng, hay tin vào những “chuyên gia tự xưng” không có chứng chỉ hành nghề hay tư cách pháp lý rõ ràng. Nhà đầu tư nên kiểm tra kỹ thông tin người tư vấn, tìm hiểu xem họ có chứng chỉ hành nghề hợp pháp hay không. Chỉ sử dụng dịch vụ từ công ty chứng khoán hoặc tổ chức được cấp phép.
Quan trọng hơn, nhà đầu tư cần tỉnh táo trước những lời mời gọi cam kết lợi nhuận, bởi trong lĩnh vực chứng khoán, mọi cam kết lợi nhuận đều là dấu hiệu rủi ro.
Tôi muốn nhấn mạnh, hiểu biết pháp lý, kiến thức tài chính và sự thận trọng của nhà đầu tư là “lá chắn” quan trọng nhất. Trong mọi trường hợp, hãy tự trang bị kiến thức, lựa chọn nguồn tư vấn uy tín và tránh để lòng tham dẫn dắt trước những lời hứa hẹn không thực tế. Điều đó sẽ bảo vệ bản thân và góp phần giữ gìn sự minh bạch của thị trường chứng khoán.
Luật sư Diệp Năng Bình: Để kiểm soát tốt hơn hoạt động tư vấn chứng khoán phi chính thức, cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ với các nền tảng mạng xã hội, ngân hàng và công ty chứng khoán, kịp thời phát hiện, xử lý các room tư vấn bất hợp pháp, qua đó bảo vệ nhà đầu tư và bảo đảm sự minh bạch, ổn định của thị trường chứng khoán.
Xin cảm ơn luật sư!